21 Ağustos 2021 Cumartesi

AŞKIN MÜZİKLE ATILAN ADIMLARI: TÜRK VALSLERİ

 



Dünya Müzik Tarihi'nin en romantik klasikleridir: Valsler...

 Bu danstaki ince zerafet ve aşkla atılan adımların, müzikle bütünleşen o şiirselliği adeta sizi bulunduğunuz an'ın çok ötesinde bir yerlere taşır.  Zira müzik bittiğinde  siz içinde bulunduğunuz an'a epey geç dönersiniz.
 Cumhuriyet Tarihi'mizin de önemli Batı danslarından olan valsler  aslında bir yaşam nezaketi olarak Türk Müzik hayatında yer almışlardır. 
 Değerli Hocamız dünyaca ünlü Keman Virtiözü Sn.Prof.Dr.Cihat AŞKIN'ın 2019 yılında Kalan Müzik tarafından yayınlanan "Türk Valsleri" albümü  Bizi o yılların zarafetine ve zaman dışı romantizmine  doğru bir yolculuğa çıkarıyor.
Albümün  açılışı Türk Musikisi'nin ilk valsi ve bir Dede Efendi klasiği olan Gül Nihal şarkısının farklı bir armonizasyon ve zengin bir melodik dokuda seslendirilmesiyle yapılmış...
İkinci şarkı; Berkant'ın o ünlü Samanyolu eseri...  Melodisine kadar romantik olsa da notasyonu bir o kadar yalın olan  bu eser albümde, virtiözitenin getirdiği yorumlama sanatıyla,  farklı enstrümanların tınısal geçişlerinin ahengiyle eşsiz bir form kazanmış.
Üçüncü şarkı, Muallim İsmail Hakkı Bey'in  nice filmlere ve  unutulmaz aşklara konu olmuş "Fikrimin İnce Gülü"  bestesi  kemanın ezgiselliğinin ruha en çok dokunduğu yerden başlayıp, eserin bitimine kadar sizi o aşkların arasında gezdirmiş.

    " Bana elerini ver,   
      Hayat seni sevince güzel,
      Yoluna adadım ömrümü ben,
      Gel kaçma güzel."

 Dördüncü eser enstrümantal düetler ve eşliklerin  muhteşem olduğu bir Özdemir Erdoğan klasiği...

"Kalbe dolan o ilk bakış,
Unutulmaz unutulmaz..."

Beşinci eser  çok kıymetli hocamız Sn.Erol Sayan'ın  enstrümantal olarak da duygu ve anlamını fazlasıyla hissedebileceğiniz  değerli bestesi...

Bu eserleri takip eden üç valsde ise Türk Müziği'nin naif, hüzünlü örneklerini dinliyoruz... Kelebek ve Neveser Kökdeş'in iki güzel bestesi: "Hayal Ufkunda Uçan Binbir Renkler ile Kuş Olup Uçsam" şarkıları...
Bu eserleri takip eden üç valsde ise Türk Müziği'nin naif, hüzünlü örneklerini dinliyoruz... Kelebek ve Neveser Kökdeş'in iki güzel bestesi: "Hayal Ufkunda Uçan Binbir Renkler ile Kuş Olup Uçsam" şarkıları...
Ve yine çok şık bir düzenleme ile seslendirilmiş iki Nihavend Makamı'ndaki  Türk Musikisi eserleri Arif Sami Toker'in Nihavend Makamı'ndaki bestesi "Erişti Nevbahar Eyyamı Açıldı Gül-i Gülşen"  ile bir Yavuz Özüstün bestesi olan "Bir Deniz ki Gözlerin" valsleri albümde özel bir yer alıyor...
"Gamze gamze bir gülüver şimdi
Beni göğsüne alıver şimdi
Mevsimi geldi susadım aşka
Benimle bir bütün oluver şimdi" 

Bir sonraki vals yine bir Özdemir Erdoğan klasiği olan "İkinci Bahar"... Bu  eserdeki derin duygusal temayı enstrümantal olarak yansıtan dinleyebileceğiniz en iyi performansla albümde yer alıyor...

Türk Müziği valslerinden seçkin bir örnekle devam eden albümde  Yesari Asım Arsoy'un Nihavend Bestesi  " Bekledim de Gelmedin" sözsüz icrasında da düet eşliklerle bize o nostaljik esintiyi fazlasıyla hissettiriyor...

Sonraki eserde Azeri Besteci Bekirof'un bestesi "Nazende Sevgilim" eserinde ise, hareketli ve lirik bir orkestrasyondan öne çıkan keman sololarındaki sanatlı ve teknik virtiözitenin yanısıra duygu yüklü tınıların anlam kattığı bambaşka bir dinleti bizlere sunuluyor...

Sıradaki eser; "Hatırla Ey Peri" ; Sabahaddin Ezgi'nin Rast Makamı'ndaki bestesi kemanın ilk temada etkili açılışının devamında orkestra ve düetler ile zenginleşirken son bölümde kemanın tüm armoninin üzerine tiz perdedeki hareketleri ile bambaşka bir renk kazanarak ana temadaki duygusallığına geri dönerek son buluyor...
 Albüm üç adet, Batı valsleriyle nihayete eriyor...
To Vals To Gamou;  Eserin açılışındaki keman girişi ve teknik üsluptan ziyade eserin duygusal ve estetik karakterini öne çıkaran ve orkestrasyon zenginliğiyle temayı güçlendiren keman hakimiyeti bu eserin diğer enstrümantal versiyonlarına göre bizlere bambaşka  bir dinleti yaşatıyor.... 

Albümdeki ikinci Batı valsi olan Carousel, orkestral olarak oldukça neşeli ve hareketli bir vals olup baharın bütün yeniliğini ve içtenliğini hissedebileceğiniz bir melodik dokuya sahip.... 

Müzik tarihinde ayrı bir ekole sahip bir besteci olan Shostakovich'in Op.2 numaralı valsinin daha önce hiç bir orkestrada duymadığım kadar güzel ve görkemli performansıyla bu valsler geçidi şöleni son buluyor. 

 Değerli Hocamız Keman Virtiözü Sn.Prof.Dr.Cihat Aşkın'a ve bu albümde emeği geçen herkese sonsuz teşekkür ve saygılarımızla....





17 Ağustos 2021 Salı

MÜZİK ESTETİĞİNİN KADİM DOĞUŞU: KRAL DAVUD VE MEZMURLAR

 



Gevrekzade Hafız Hasan Efendi'nin  kaleme aldığı musıki risalesinin bizlere aktardığı bilgilere göre musiki nazariyatının kaynağının Kral Davud'un (Davud Peygamberin) (mö.1055-974) olduğu ve müzik bilginleri ile alimler tarafından bu konuda fikir birliğine varıldığı ifade edilmektedir. Kral Davud'un (Davud Peygamberin) kutsal kitabı Zebur'daki metinleri incelediğimizde Tanrı'yla ilahi bağını müzik yolu ile güçlendirdiğini bizlere de şükrümüzü bu yolla ifade edebileceğimizi göstermiştir. İncelediğimiz örnek metinlerdeki dua ve beyitler şöyledir:

7.MEZMUR

"17 Şükredeyim doğruluğu için RAB'be,

Yüce RAB'bin adını ilahilerle öveyim."

9.MEZMUR

"1 Ya RAB, bütün yüreğimle sana şükredeceğim,

Yaptığın harikaların hepsini anlatacağım.

2 Sende sevinç bulacak, coşacağım,

Adını ilahilerle öveceğim, 

ey Yüceler Yücesi!"

13.MEZMUR

"5 Ben senin sevgine güveniyorum,

Yüreğim kurtarışınla coşsun.

6 Ezgiler söyleyeceğim sana, ya RAB,

Çünkü iyilik ettin bana."

28.MEZMUR

"7 RAB benim gücüm, kalkanımdır,

O'na yürekten güveniyor ve yardım görüyorum.

Yüreğim coşuyor,

Ezgilerimle O'na şükrediyorum."

33.MEZMUR

"1 Ey doğru insanlar, RAB'be sevinçle haykırın!

Dürüstlere O'nu övmek yaraşır.

2 Lir çalarak RAB'be şükredin,

On telli çenk eşliğinde O'nu ilahilerle övün.

3 O'na yeni bir ezgi söyleyin,

Sevinç çığlıklarıyla sazınızı konuşturun."

47.MEZMUR

"5 Rab Tanrı sevinç çığlıkları,

Boru sesleri arasında yükseldi.

6 Ezgiler sunun Tanrı'ya, ezgiler;

Ezgiler sunun Kralımız'a, ezgiler!

7 Çünkü Tanrı bütün dünyanın kralıdır,

Maskil sunun!"

68.MEZMUR

"24 Ey Tanrı, senin zafer alayını,

Tanrım'ın, Kralım'ın kutsal yere törenle gelişini gördüler:

25 Başta okuyucular, arkada çalgıcılar,

Ortada tef çalan genç kızlar."

Ve bunlar gibi pekçok metinde daha Kral Davud'un (Davud Peygamberin) şükrünü müzik yolu ile ifade ettiğini görebileceğiniz Mezmurlar pek çoktur. 

Son örnek olarak da onun bu konuda en içten duasının yer aldığı 57.Mezmur örneğinden sonra tespitlerimize geçebiliriz:

57.MEZMUR

"7 Kararlıyım, ey Tanrı, kararlıyım,

Ezgiler, ilahiler söyleyeceğim.

8 Uyan, ey canım,

Uyan, ey lir, ey çenk,

Seheri ben uyandırayım!

9 Halkların arasında sana şükürler sunayım, ya Rab,

Ulusların arasında seni ilahilerle öveyim."

 Müzik sanatının Tanrı'yla doğrudan bir bağı olduğuna  önceki yazılarımızda değinmiştik.  Antik çağlardaki filozof ve bilginlerden  18. yüzyılın sonuna kadar  müzik, düşüncesinde ilahi bağ daima var olmuştur. Nitekim ruhundaki iyilik, şükür ve minnet duygularını Tanrısal güzellikle buluşturma düşüncesi sanattaki estetik akımının temel felsefelerinden olup,  müziğe yansıyan en belirgin varlığı ilk olarak Kral Davud'un (Davud Peygamberin) Mezmur ilahilerinde görülmektedir. Bu ilahilerde gözlemlediğimiz makamlar "Zambaklar Makamı" ile "Mahalat Makami", ilahi formları "Mezmur, Maskil ve Miktam", çalgılar "Lir, Çeng, Tef ve Boru" olarak yer almaktadır. Müzik formları ve notalar hakkında daha detaylı bilgi edinmek isterseniz Değerli Hocamız Sn.Cem Behar'ın Pan Yayıncılık'tan çıkan  "Ali Ufkî ve Mezmurlar" eserini okuyabilirsiniz. 

Dolayısıyle Müzik düşüncesinin manevi formda ilk ve en kadim çıkış noktası olan Kral Davud'un (Davud Peygamberin) kutsal kitabı olan Zebur'da; Kral Davud (Davud Peygamber) Rab'be temiz duygularını, şükrünü ve sevincini musiki yoluyla ifade ediyor, halkına ve tüm insanlığa da bunu öğretiyor. Yani sanattaki estetik değerlerde yer alan ruhun güzele açılması ve ilahi bağını kurması arzusu ve düşüncesi ilk olarak Kral Davud'un (Davud Peygamberin) o zarif Tanrısal bağı kutsal kitabı Zebur'da Mezmur ilahilerindeki müzik yolu ile form buluyor. Dolayısıyle 19.yüzyılın sonuna kadar verilen tüm Dünya Müziği eserlerinde, teori kitaplarında, bestelerde ve  lirik şiirli eserlerde Kral Davud'un (Davud Peygamberin) Antik İsrail'in ve Doğu'nun Tanrısal güzellikteki musiki düşüncesi, müzik estetiğinde kadim bir çıkış noktası olarak yer alıyor.

BIBLIYOGRAFYA

Antik Müzikler için örnek güzel bir albüm

https://youtu.be/TpA17Oy0nK8

KRAL DAVUD - ZEBUR

AHMET HAKKI TURABI - GEVREKZADE HAFIZ HASAN EFENDI MUSIKI RISALESI

RAĞBET YAYINLARI - ISTANBUL -2005

CEM BEHAR - ALI UFKI VE MEZMURLAR- PAN YAYINCILIK - ISTANBUL-1990